Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου

Ο Τελώνης και ο Φαρισαίος
Ελαιογραφία του Τζέιμς Τισσότ
James Tissot  (Brooklyn Museum)
.

ΟΙ τελώναι ήταν αυτοί που, ήδη από την εποχή της κλασσικής αρχαιότητας, αγόραζαν το δικαίωμα είσπραξης (τέλος + ωνούμαι= αγοράζω), και κατόπιν εισέπρατταν τους δημόσιους φόρους, δασμούς και διόδια. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο οι τελώναι κατέβαλλαν στην τοπική ρωμαϊκή διοίκηση το συνολικό ποσό της φορολογίας μιας περιοχής και έπειτα αναλάμβαναν  να το εισπράξουν από τους κατοίκους της, φυσικά με κέρδος υπερβολικό και ανεξέλεγκτο, σε βάρος των πολιτών. Γι΄αυτό άλλωστε και η φήμη τους ήταν ιδιαίτερα κακή, όπως φαίνεται και από τις αφηγήσεις των Ευαγγελίων της Καινής Διαθήκης. Ωστόσο οι αρνητικές συνδηλώσεις συνόδευαν τη λέξη τελώνης από πολύ νωρίτερα.

              «παῖε (χτύπα) παῖε τὸν πανοῦργον καὶ ταραξιππόστρατον                                                                        καὶ  τελώνην (φορομπήχτη) καὶ φάραγγα (ρουφήχτρα)  καὶ Χάρυβδιν ἁρπαγῆς».  

                                                      Αριστοφάνης , Ιππείς (κωμωδία) (424 π.Χ.)  στ. 247-248

«Ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι.  καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανόν ἐπᾶραι, ἀλλ' ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται. Καινή Διαθήκη, Κατά Λουκάν 18, 10-14»

Στην αφήγηση της Καινής Διαθήκης οι Φαρισαίοι εμφανίζονται συχνά  ως σχολαστικοί στη τήρηση  του εβραϊκού νόμου. Ο Φαρισαίος που απεικονίζεται σε αυτήν την παραβολή πήγε πέρα από τους συνανθρώπους του, η νηστεία που γίνεται πιο συχνά από ό,τι απαιτείτα, και δίνοντας  το φόρο της δεκάτης σε όλα όσα λαμβάνει, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου οι θρησκευτικές κανόνες δεν απαιτούν.

Η παραβολή, ωστόσο, δεν καταδικάζει το επάγγελμα του τελώνη, (Κατά Λουκάν 3, 12) αλλά περιγράφει πως  ο Τελώνης «αναγνωρίζει την κατάσταση της αναξιότητας ενώπιον του Θεού και ομολογεί την ανάγκη του για συμφιλίωση και συγχώρεση».
Ερχόμενος στην ταπεινότητα ο τελώνης λαμβάνει το έλεος και τη συμφιλίωση που ζητάει.

*Σημείωση
Με την εκχώρηση από το κράτος της εκμετάλλευσης των διοδίων  εδώ και μερικά χρόνια στις εργολαβικές εταιρείες ως προκαταβολή  για διάνοιξη νέων οδών γυρίσαμε στη ρωμαϊκή εποχή.

* Κάντε κλι στις μπλε σημάνσεις για να δείτε τα σχετικά  κείμενα.