Καζαμίας «Το άλλοτε πρωτοχρονιάτικο λαϊκό έντυπο»

Ο άλλοτε αγαπημένος
πρωτοχρονιάτικος
σύντροφος  στις οικογένειες.

 Από τα μέσα του 19ου αιώνα ο «Καζαμίας» εισέρχεται και στην ελληνική ζωή, κατακτώντας όλο και περισσότερους αναγνώστες. Ο δικός μας Καζαμίας προέκυψε κατά μίμηση της ιταλικής εκδοχής και φαντασίας που δημιούργησε τον Πιέτρο Καζαμία, δήθεν Ενετό προφήτη και αστρολόγο του Μεσαίωνα. Διάβαζε τα μελλούμενα στα αστέρια και η φανταστική  μορφή του, με το πανύψηλο κωνικό καπέλο του να βλέπει τα αστέρια, κόσμησε όλα τα εξώφυλλα. Από τους πρώτους Καζαμίες, που στο εξώφυλλο ανέγραφαν «Μετ' εικονογραφιών» επεκτείνεται σε αρκετούς τομείς, όπως σε προφητικό ημερολόγιο  ακόμα και σε  ονειροκρίτη. Κάθε λογής ανέκδοτα, αποφθέγματα, ρήσεις, προφητείες, προγνωστικά, παροιμίες, οδηγίες προς τους γεωργούς και στο τέλος δίστιχα για τον κάθε μήνα. 

Έγραφε για το μήνα Δεκέμβρη:  «Εις την φωτιάν καθήμενος, αγνάντευα το χιόνι/ και γύριζα τη σούβλα μου με το παχύ καπόνι*» και στην αρχή μια χονδροειδής αλλά νόστιμη ξυλογραφία συμβόλιζε το μήνα. Έφθασε λοιπόν μέχρι τις μέρες μας  ο Καζαμίας χρησιμοποιώντας και άλλες ονομασίες: «Μέγας Καζαμίας», «Σούπερ Καζαμίας», «Μέγας Καζαμίας Ερμού», «Μέγας Εγκυκλοπαιδικός Καζαμίας», «Μέγας Καζαμίας Πραξιτέλους» κ.α. Δεκάδες Καζαμίες με  ποικίλες μορφές, έμμετροι, με σκίτσα και φωτογραφίες, ασπρόμαυροι ή πολύχρωμοι, σατιρικοί ή πολεμικοί, πρωτοχρονιάτικα σατιρικά κεράσματα σε εφημερίδες και περιοδικά που κάποτε ήταν ο αγαπημένος  πρωτοχρονιάτικος σύντροφος στης οικογένειες .


*καπόνι= ευνουχισμένος κόκορας  ειδικής εκτροφής

Η βουβή νύχτα των Χριστουγέννων

Οι φιλάνθρωποι του Βλαντιμίρ Μακόφσκι, 
Μουσείο Τετριάκοφ, Μόσχα   

• Vladimir Makovsky

Η νύχτα που πέρασε ήταν παγερή και το ξημέρωμα έφερε ξανά στο κατώφλι της πόρτας τα «δώρα» της μοναξιάς. Με δυσκολία άφησε την υγρή ζεστασιά του βαρυφορτωμένου από τις πολλές κουβέρτες κρεβάτι της. Άναψε το καμινέτο αναστενάζοντας, καθώς είδε να τελειώνει και ο λιγοστός καφές. Ήπιε την πρώτη ρουφηξιά και ένιωσε την μόνη θαλπωρή που περίμενε απ΄ την ημέρα που είχε ήδη ξημερώσει. Στη γωνιά του το ψυγείο, κενό και άδειο δουλεύει ασταμάτητα, θαρρείς κι ελπίζει μήπως γίνει κάπoιο θαύμα και ζήσει παλιές καλές μέρες, τότε που ξεχείλιζε από τ΄ αγαθά του μόχθου των νοικοκυραίων  του. Το βουητό από το μοτέρ είναι η μόνη φωνή συντροφιάς μέσα στο παγωμένο σπίτι. Η πρωινή αμηχανία, την έκανε να πηγαίνει πέρα δώθε, έτσι ο θόρυβος από το διαρκές σύρσιμο των παντουφλών της στο πάτωμα και μαζί του κι αυτός του ψυγείου, δημιούργησαν μια ιδιότυπη συναυλία δωματίου.
Αργά ... που και που, μέσα στις φυλλωσιές του κήπου, κάποιος  κότσυφας κελαηδά μελαγχολικά. Τα σύννεφα στο μακρόσυρτο ταξίδι τους, παραμερίζουν για να φανεί το πρόσωπο του Ήλιου, μα πάλι το καλύπτουν, σκοτεινιάζοντας ακόμα περισσότερο την ημέρα. Μέσα στο σπίτι, εξακολουθεί η βουβή μοναξιά να διαπερνά με τα ουρλιαχτά της, την ψυχή στα τρίσβαθά της. Οι πλάτες των ανθρώπων κυρτώσανε. Τα παιδάκια δεν παίζουν πια «κουτσό» και οι κάλτσες μένουν κρεμασμένες, μόνες κι άδειες στο σβηστό το τζάκι, αφού κι ο Αγιοβασίλης είναι πια παραμύθι.
Αποφασίζει δειλά ν΄ ανοίξει το παλιό ραδιόφωνο, δεν θέλει ν΄ ακούει άλλο ειδήσεις που τις μαυρίζουν την ψυχή, το κάνει όμως από συνήθεια κι ακούει γι άλλη μια φορά να βγαίνουν μέσα από τα σπλάχνα του, τα  φιρμάνια της ημέρας. Οι κυβερνήτες διαλαλούν την πραμάτεια τους με κενές φωνές, καθώς το τρεμάμενο χέρι της γερόντισσας, μετρά τις πενταροδεκάρες για το κερί της Αγιανύχτας.

Τα ακονισμένα μαχαίρια, αναπαύονται στο θηκάρι τους.
Τα Χριστούγεννα ήρθαν, μα χωρίς τον Χριστό.

Μελαγχολία

Χαρακτικό του 1514  του

Άλμπρεχτ Ντύρερ Μουσ. Στάντελ 

Φρανκφούρτης A/M

Η  μελαγχολία  έχει σχέση με την λύπη  είναι  όμως χειρότερη από αυτή. Η λύπη είναι ένας εχθρός.. είναι σαν έναν εχθρό που αντιμετωπίζεται, που τον πολεμάς στήθος με στήθος.  Η μελαγχολία είναι κάτι άπιαστο, ασώματο, αέρινο, άυλο που δεν στέκεται να χτυπηθεί μαζί σου. Ένας αθέατος εχθρός που σε κεντάει, σε καταπονεί, σε σκάβει, σου ξεφεύγει σαν βαρύς ίσκιος μαύρος και ξαφνικά γυρίζει και σε χτυπά από άλλη μεριά. Η μελαγχολία είναι ύπουλη, γλιστερή, γλοιώδης και φαρμακερή, φίδι που ξετυλίγεται και αναδιπλώνεται βαθειά μέσα σου, γεμάτο άγνωστη απειλή. Δεν σε δαγκώνει η μελαγχολία θανάσιμα, μόνο σε τυραννά, σε βασανίζει, σε κουρελιάζει απελπιστικά.

Städel   Φρανκφούρτη

Δημήτριος Σακελλάριος

Εξώφυλλο του τετάρτου στη σειρά
βιβλίου: Μέγα Αλφαβητάριον που
 εκδόθηκε μ΄ έξοδα  του Δημητρίου
 Σακελλαρίου στη  Βούδα του 1818.
Κλικ στις μπλε σημάνσεις

Ο Δημήτριος Σακελλάριος,  τέλη του 18ου αι. πρώτο ήμισυ του 19ου αι. ήταν λόγιος Καστοριανός που εξέδωσε προεπαναστατικά το Μέγα Αλφαβητάριο και  στη συνέχεια, όπως αναφέρει ο Κωνσταντίνος Μπέλλιος στο ημερολόγιό του, διετέλεσε πρόξενος στο Βουκουρέστι. Είναι ενδιαφέρουσα η επιστροφή του Κωνσταντίνου Μπέλλιου  στη Βιέννη μέσω Σμύρνης το Μάρτιο του 1837, προκειμένου να ζητήσει από το Δημήτριο Σακελλάριο την ηθική συμπαράσταση και οικονομική ενίσχυση του Εμμανουήλ Ξάνθου, που ήδη είχε προπέμψει την οικογένεια του στην Αθήνα, ενώ αυτός ο ίδιος είχε περιπέσει σε άκρα μελαγχολία και παράκρουση. Κλείστηκε εἰς το μοναστήρι του Μαρτζινένη εἰς Βλαχίαν, λόγω κατηγοριών του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου και Ιωάννη Φιλήμονα, ότι δήθεν καταχράστηκε τη εθνική κάσα (Ταμείο της Φιλικής Εταιρείας ). Πολεμική που συνεχίστηκε μέχρι το θάνατό του (1852).

• Ημερολόγιο Κωνσταντίνου Μπέλλιου, Σεβαστή Ξάνθου

Η Ομοσπονδιακή Αποθεματική Τράπεζα (Color Dollars bill)

The Federal Reserve System Ο Πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν  αντιστάθηκε σθεναρά, για να κρατήσει τη φοβερή δύναμη της κοπής των νομισμάτων, που ανήκε στην αρμοδιότητα του Κογκρέσου και του υπουργείου οικονομικών. Αψηφώντας τους φανερούς και κρυπτούς τραπεζίτες, τους οποίους και ποιοι ήταν γνώριζε και ποιους σκοπούς είχαν, τύπωσε τα πράσινα δολάρια. Μετά την έκδοση των δολλαρίων αυτών δολοφονήθηκε το 1865. Σύμφωνα με τον Tal Brooke σήμερα η τράπεζα αυτή συγκεντρώνει κατ΄έτος πάνω από 100 δις δολάρια, από τόκους που αντιστοιχούν στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ προς αυτήν. Bank crash  Πίνακας του Βλαντιμίρ Μακόφσκι Το Πείραμα του 1907 Παρόλο που οι προαναφερθέντες τραπεζικοί οίκοι είχαν ήδη μεγάλη δύναμη, οι ΗΠΑ είχαν πολύ μεγαλύτερη και έτσι το οικοδόμημά τους έμεινε στα θεμέλια, αναμένοντας να βρεθούν οι άνθρωποι, ο χρόνος και το χρήμα για να συνεχίσουν το έργό τους. Σαράντα χρόνια αργότερα, συνέβη κάτι που ώθησε κατά πολύ τους εμπνευστές του προαναφερθέντος σχεδίου, να περάσουν στο τελικό στάδιο της υλοποίησής του. Ο τραπεζίτης (J. P. Morgan) δημιούργησε το πανικό του 1907 και ανταμείφθηκε πλουσιοπάροχα. Αγόρασε αναρίθμητες μετοχές και το δικαίωμα να είναι ο υπ΄αριθμόν ένα Αμερικανός πράκτορας των Rothschild. Τότε ο τύπος (Times -26.2.1907) έκανε τον αμερικανικό λαό να πιστέψει ότι η δημιουργία μια κεντρικής τράπεζας θα απέτρεπε να ξανασυμβεί ένας τέτοιος πανικός. Κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου που αφορούσε την ίδρυση το έτος 1913 της Ομοσπονδιακής Αποθεματικής Τράπεζας των ΗΠΑ ή άλλως της Κεντρικής Τράπεζας της Αμερικής ο βουλευτής A.Lintmberg ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου δήλωνε: «Αυτός ο Νόμος δημιουργεί το πιο γιγαντιαίο τραστ στη γη. Η αόρατη κυβέρνηση μέσω της δύναμης του χρήματος, η οποία απεδείχθη ότι υπάρχει θα νομιμοποιηθεί. Ο νέος Νόμος θα δημιουργεί πληθωρισμό οποτεδήποτε το τραστ το επιθυμεί». Herbert V. Prochnow :  «The Federal Reserve System». Εκτός τούτου η Κεντρική Τράπεζα θα εξουσίαζε την προσφορά του χρήματος μέσω των επιτοκίων, των διαφόρων περιθωρίων δανεισμού των τραπεζών από αυτήν, του ελέγχου του χρηματιστηρίου, της επιστασίας του ελέγχου ολοκλήρου του τραπεζικού συστήματος της χώρας, του ελέγχου των διεθνών συναλλαγών κ.α. Συνεπώς θα διαχειριζόταν ολόκληρη την οικονομία δημιουργώντας πληθωρισμό ή ανατίμηση του χρήματος, υποχώρηση ή υπερθέρμανση του χρήματος κατά το δοκούν  (Γκότλομπ Χένριχ  «Κυκλώματα ταλαντώσεων». (ελλην. μτφ. εκδόσεις Παπαζήση) Κραχ του 1929  ( Παγκόσμια οικονομική ύφεση 1929) Και στη συνέχεια με το κραχ του 1929 το τραπεζικό κατεστημένο διέλυσε κάθε τραπεζικό ανταγωνισμό και εξάντλησε οικονομικά τους πολίτες των ΗΠΑ. Οι διεθνείς τραπεζίτες είτε οι ίδιοι μέσω εκπροσώπων τους αγόρασαν τις μετοχές τού εξαθλιωμένου οικονομικά λαού με έκπτωση 90%. Ο βουλευτής Α.Macfanten, πρόεδρος της τραπεζικής και τραπεζογραμματίων επιτροπής δήλωσε τότε: «Δεν ήταν το κραχ τυχαίο. Ήταν μία προσεκτικά σχεδιασμένη σύμπτωση. Οι διεθνείς τραπεζίτες ήθελαν να φέρουν μία κατάσταση απελπισίας έτσι ώστε να εμφανισθούν ως σωτήρες (εξουσιαστές) όλων μας». Τον Οκτώβριο του 1964 ο David Rockfeller, ένας εκ των κυριοτέρων ιδιοκτητών του F.R.S. πήγε για διακοπές στη Ρωσία σε μια χρονική στιγμή που ο ψυχρός πόλεμος ήταν ίσως στο αποκορύφωμά του. Με την άφιξή του εκεί ζήτησε να δει το Νικήτα Χρουστσόφ, πρόεδρο του Ανωτάτου Σοβιέτ. Αυτός διέκοψε αμέσως τις διακοπές από το θέρετρο της Μαύρης θάλασσας για να συναντήσει τον Rockfeller. Το τι ειπώθηκε μεταξύ των δύο ανδρών δεν το γνωρίζουμε. Εκείνο όμως που γνωρίζουμε είναι ότι ο Χρουστσόφ, ο άνθρωπος που δήλωνε στους Αμερικανούς καπιταλιστές «θα σας θάψουμε», μόλις ο Ροκφέλερ αναχώρησε από την ΕΣΣΔ, έπαψε να είναι πλέον ο πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ κι έπεσε τόσο στην αφάνεια, ζώντας το υπόλοιπο της ζωής του σχεδόν σε εξαθλίωση. Μετά το θάνατό του μάλιστα δεν ετάφη στο τείχος του Κρεμλίνου, όπως οι άλλοι ηγέτες της ΕΣΣΔ». Κλικ στις μπλε σημάνσεις Οι τραπεζικοί οίκοι που είναι ιδιοκτησία των μεγάλων οικογενειακών δυναστειών, είναι αυτοί που βρίσκονται πίσω από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο  καθώς επίσης και την Παγκόσμια Τράπεζα. Τα ίδια ονόματα εμφανίζονται συνεχώς. Είναι δημιουργοί ηγετών και ολετήρες εθνών, Carroll Quigley, oμότιμος καθηγητής του Harvand, «Tragedy and Hope  Τραγωδία της ελπίδας». Όλως δε παραδόξως η Κεντρική Τράπεζα ουδέποτε έχει ελεγχθεί από ορκωτούς λογιστές και πάντοτε αρνήθηκε σθεναρά τέτοιον έλεγχο. Κατά τα έτη 1967-1968 υπήρχε μεγάλη αντιδικία μεταξύ της αμερικανικής κυβερνήσεως και του Προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας ο οποίος ήταν ανένδοτος και υπερίσχυσε. Tal Brook, « Όταν ο κόσμος γίνει ένας».

Ο παπακοσμάς και το τηλέφωνο

Τηλεφωνική συσκευή 10ετίας 1970

Ντρίν…ντρινν..ντρίννννν….... χτυπούσε το τηλέφωνο στο σκοτεινό σπίτι του παπα-Κοσμά, ένα σπίτι σαν όλα τ΄ άλλα του χωριού. Σκέφτονταν ο παπά-Κοσμάς να το σηκώσει, για όχι! Μήπως είναι για καμιά εξομολόγηση ετοιμοθάνατου ή για κάποιον αγιασμό! Αν είναι για εξομολόγηση την έχω άσχημα. Πρέπει να σηκωθώ τώρα μαύρα μεσάνυχτα και να τρέχω. Όμως μπορεί να είναι για τίποτε αγιασμούς και κάτι τέτοια. Αν είναι κάτι τέτοιο, πρώτο θα είναι για αύριο και δεύτερο θα ’χει και αμοιβή και δεν πρέπει να το χάσω, αφού θα βγάλω και το ρακί της εβδομάδας

Ο παπα-Κοσμάς εδώ και χρόνια είχε μείνει μόνος. Οι θυγατέρες του είχαν παντρευτεί σ΄ άλλα χωριά και ο Μεγαλοδύναμος τελευταία τού πήρε και τη συμβία. Κι ήταν κληρικός για άλλες λύσεις κι άλλες σκέψεις. Φέτος τον παραπίεσε ο πρόεδρος του χωριού κι έβαλε τηλέφωνο, γιατί τώρα τελευταία ο παπά-Κοσμάς δεν ξυπνούσε κανονικά τις Κυριακές∙ η αλήθεια είναι ότι το έτσουζε. Παλαιότερα το βράχνιασμα το ξεπερνούσε πίνοντας ωμά αβγά, όμως τώρα μήτε κότες είχε μήτε και την πρεσβυτέρα να τού τα ετοιμάσει, άσε που άκουσε ότι τ΄ αβγά ανεβάζουν και τη χοληστερίνη. Έτσι άρχισε να πίνει, του  ΄φερνε μια θολούρα στο κεφάλι κι όλα πήγαιναν μια χαρά.

                               ***

Ο Παπακοσμάς  με την ανιψιά του
και την παπαδιά
τότε που βοηθούσε και στο αλώνισμα

Από τότε όμως που μπήκε αυτό το ρημάδι δε μεταπάτησε άνθρωπος στο σπίτι του. Μέχρι και η αδελφή του παπά-Κοσμά έμενε δύο στενά παρακάτω βάδισε ένα χιλιόμετρο για να του τηλεφωνήσει. Το αποκορύφωμα ήταν ο μπάρμπα-Χρήστος που περνώντας έξω από το σπίτι του Παπα-Κοσμά του είπε, όταν το ρώτησε ο παπάς για πού το έβαλε, του απήντησε : πάω να σου τηλεφωνήσω.

Με αυτές τις σκέψεις σηκώθηκε, τρίκλισε λιγάκι μονολογώντας «ίσιωμα», μα αμέσως βρήκε την ισορροπία του. Πλησίασε στο τηλέφωνο και το σήκωσε. Έβαλε το ακουστικό στ΄ αφτί του, πράγμα που δεν περίμενε να το πετύχει με το πρώτο. Εμπρός, είπε, και ρεύτηκε. Από την άλλη μεριά όμως του σύρματος ακούστηκε μια βροντώδης και επιβλητική φωνή, που του φάνηκε και λίγο γνωστή.

«Εδώ Θεός, έρχομαι να πιούμε μαζί ένα ρακί. Περίμενέ με». Του‘ πεσε  τ΄ ακουστικό του παπά-Κοσμά από την ταραχή. Σίγουρα θα είναι φάρσα σκέφτηκε και του΄ρθε να βρίσει. Κατάπιε όμως τη βρισιά και πήρε το ακουστικό διακινδυνεύοντας για άλλη μια φορά την ισορροπία του. Σαν το ξανάβαλε στο αφτί του, άκουσε την ίδια φωνή που του΄ λεγε: Φαίνεται σάστισες, όμως γιατί; Ο παπά-Κοσμάς δεν έβρισκε τη φωνή του, μα ούτε και μπορούσε να σκεφτεί. Γιατί δεν μιλάς, ακούστηκε πάλι η γνωστή φωνή. Τι…να… πωωω… ψέλλισε σαστισμένος και τραυλίζοντας ο παπά-Κοσμάς. Θέλεις να΄ρθω ή όχι; Είπε η φωνή. Να΄ρθεις …πως…αλί…μονο…ποιος…να…δηλ..αδή…ααα…τι…μπε..λα…που…βρή..κα μπόρεσε να πει ο παπά-Κοσμάς. Δεν είσαι έτοιμος να δεχτείς αυτόν που υπηρετείς, κηρύττεις το λόγο του και του προσφέρεις ευχαριστίες; Είπε η φωνή με έκδηλο κάποιο θυμό.

Πίνακας του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου
{EL  GRECO}

Πρέπει να έρθω είτε το θέλεις είτε όχι ακούστηκε για τελευταία φορά η γνωστή φωνή. Μετά άκουσε το γνωστό σήμα του τηλεφώνου, όταν κλείνει.

Ο παπά-Κοσμάς ακούμπησε το ακουστικό, κάθισε στο ντιβάνι αποσβολωμένος και άρχισε να μονολογεί. «Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι είναι ο Θεός. Γιατί να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνο σαν τους συγχωριανούς μου και να μη μου το πει απευθείας; Αλλά κι από την άλλη, γιατί να μη χρησιμοποιεί κι ο ίδιος προόδους της τεχνολογίας, που στο κάτω-κάτω Αυτός βοήθησε να επινοηθούν. Καλά αυτό. Και το ότι θύμωσε κι αυτό κατανοητό μήπως στο Ναό του Σολομώντα πάλι ο ίδιος δε θύμωσε και σήκωσε βούρδουλα για να διώξει τους εμπόρους; Αλλά είπε θα έρθει εδώ, συνέχισε ο παπα-Κοσμάς. Δεν είναι απανταχού παρών ο Θεός; Πως θα έρθει, αφού είναι εδώ; Μήπως και Τον έδιωξα; Κάπου όμως μπερδεύτηκε η σκέψη του και έτσι ξαφνικά πετάχτηκε όρθιος και φώναξε Θεός είναι και κάνει ό,τι θέλει. Εγώ δεν έχω δικαίωμα να σκέφτομαι ότι υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν μπορεί να τα κάνει ».

Ύστερα λάλησε το πετεινάρι – θα ήταν η τρίτη φορά-και θυμήθηκε τον Απόστολο Πέτρο που ολιγοπίστησε, όταν συλλάβανε το Χριστό και ότι ο ίδιος αυτή τη στιγμή αισθάνονταν ότι κι΄ αυτός είχε ολιγοπιστήσει. Μόνο που το παπά-Κοσμα δεν του ‘ρθε να κλάψει. Το ξεπέρασε μ΄ ένα τρέκλισμα και μονολογώντας «ίσιωμα» σωριάστηκε στο κρεβάτι του.

***

Την άλλη μέρα το πρωί το ρωτούσε ο μπάρμπα-Θεόφιλος ο ψάλτης προτού αρχίσει η Θεία Λειτουργία για κάτι ακατανόητα που άκουγε όταν του τηλεφώνησε. Ήθελα του΄λεγε να έρθω να πιούμε ένα τσιπουράκι, γιατί δεν είχα ύπνο, μα δεν καταλάβαινα τι έλεγες κι έκλεισα. Δίκαιο έχεις είπε ο παπά-Κοσμάς και ξέρεις ποιος φταίει; Το τηλέφωνο! γιατί αν ερχόσουν θα έβλεπα ότι είσαι ο Θεόφιλος και όχι ο Θεός. Πάλι ακαταλαβίστικα μιλάς παππούλη είπε ο μπάρμπα-Θεόφιλος, ενώ ο παπά-Κοσμάς άρχισε «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός Άγιος Αθάνατος ελέησον ημάς».

* Οι φωτογραφίες από το D:\My Documents\Archiev Dgolitsis

Επιθεωρητής Τολίκας - Δυο ιδιάζουσες περιπτώσεις

Ιούνιος 1958. Στο Βίτσι σε  ημερήσια
εκδρομή των μεγάλων  τάξεων. Πρώτος
από αριστερά ο Δημήτριος Γκολίτσης.

Κάποια μέρα του Ιουνίου στα 1958 μας ενημέρωσε ο δάσκαλος ότι εκείνη την ημέρα  θ΄ έρχονταν  στο μονοτάξιο σχολείο του χωριού μας ο επιθεωρητής για να κρίνει το έργο του. Ήταν κιόλας στο διπλανό χωριό της Βυσσινιάς. Όταν πέρασα στο Γυμνάσιο Καστοριάς, την ίδια χρονιά, έμαθα ότι δυο αδέλφια με κοντό παντελονάκι ήταν οι γιοι του επιθεωρητή Τολίκα. Το σχολείο μας στην Οξυά Καστοριάς εκείνη τη χρονιά είχε δώδεκα μαθητές, όσοι και οι μαθητές του Ιησού, όπως μας έλεγε ο δάσκαλός μας. Αυτό  αναπτέρωνε τις ελπίδες μας και νομίζαμε ότι με τέτοια βασική προϋπόθεση το σχολείο μας θα εφιστούσε  την ιδιαίτερη προσοχή του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού. Μερικοί γίναμε και ολίγον υπεροπτικοί όταν  συναντούσαμε στην ημερήσια ετήσια εκδρομή τα άλλα παιδιά των διπλανών χωριών. 

Επιτέλους ο επιθεωρητής εμφανίστηκε κάπως αργοπορημένος. Αν και η ώρα ήταν περίπου 1.30΄ εκείνη την ημέρα δεν νοιώσαμε την πείνα μια και δεν είχε μείνει αρκετό σάλιο στο ουρανίσκο μας από την αγωνία της αναμονής.Εμφανίστηκε ντυμένος στη πέννα και στην τρίχα, που λέει ο λαός, με ένα στυλό στο τσεπάκι τού σακακιού του που φαίνονταν η λαβή του, κουρεμένος σε στυλ Αμερικάνου πεζοναύτη όχι όμως με μαλλιά πρασσέ, αλλά πατικωμένα με επιμέλεια και με έκδηλο αυστηρό ύφος που αποτυπώνονταν στο πρόσωπό του. Είχε ένα ιδιαίτερο προσόν, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, να εντοπίζει με ακρίβεια τους μαθητές εκείνους που δεν τελούσαν εν προόδω. Ξεκίνησε από τους μαθητές της δεύτερης τάξης. Εκείνη τη χρονιά δεν είχαμε μαθητές της τρίτης και της τετάρτης τάξης. Είπε στους δυο μαθητές της δεύτερης τάξης να γράψουν στο κίτρινο πρόχειρό τους, που εκείνη τη χρονιά μας το προμήθευσαν δωρεάν, λίγα λόγια για το χωριό μας. Μετά από λίγο πήρε από τον Τασούλη  το πρόχειρο και διάβασε τα γραφόμενα. Δεν είπε τίποτε, προφανώς έμεινε ευχαριστημένος και στη συνέχεια ζήτησε το πρόχειρο του Βασιλάκη. Το διάβασε αφεαυτού και στη συνέχεια ανέγνωσε: <<Το χωριό μας έχει πέτρες και μπούκες>>. Τι θα πει μπούκες [οξυές]*, δάσκαλε!; Είναι αυτά ελληνικά!!! αναφώνησε. Μετά το πέρας θάρθεις μαζί μου στο Σιδηροχώρι για να δεις πως διδάσκει εκεί ο δάσκαλος.

Εκείνη τη χρονιά το σχολείο μας είχε προμηθευτεί και έγχρωμες κιμωλίες  που αγοράσθηκαν από την πώληση της πατάτας που καλλιεργούσαμε  στον κήπο του σχολείου μας.

Ρώτησε στη συνέχεια ποια είναι τα ονόματά μας και πήγε στο πίνακα γράφοντας με την άσπρη όμως  κιμωλία :

-Ο πατέρας του Γιάννη  πήγε στη αγορά της Καστοριάς με  72 δραχμές [Αν βέβαια  ο μπαρμπαλιάς πουλούσε  ένα φορτιό ξύλα και ένα τενεκέ τυρί που μετέφερε κι αυτό πάνω στο σαμάρι του αλόγου του, σκέφτηκα]
-Με τα χρήματα αυτά αγόρασε τρία κιλά πορτοκάλια προς 3 δραχμές το κιλό [πορτοκάλια πολύσπορα και όχι μέρλιν ομφαλοφόρα και λιγόσπορα απολαμβάνανε τότε μόνο οι άρρωστοι και οι λεχώνες]. Τα πορτοκάλια δεν ήταν της εποχής και άρα το θέμα ήταν ολότελα θεωρητικό.
- Εννέα κιλά - εκείνη τη χρονιά καθιερώθηκε η μετατροπή των οκάδων σε κιλά και ο δάσκαλος μας ενημέρωσε ότι κάθε οκά είχε 1.280 γραμμάρια [αυτό δε μας το ρώτησε προς μεγάλη μας απελπισία] προς  50 λεπτά το κιλό. Τον Ιούνιο δεν είχαμε κρεμμύδια γιατί τότε τα φυτεύαμε.
-Τριακόσια γραμμάρια θρεψίνη προς 8 δραχμές το κιλό [θρεψίνη μας έφερναν οι πατεράδες μας μόνο τη Μεγάλη εβδομάδα για να μη γκρινιάζουμε από την παρατεταμένη νηστεία]. Πόσα χρήματα του μείνανε:

Ο επιθεωρητής, όπως προανέφερα, είχε μια ιδιαίτερη ικανότητα να εντοπίζει  τους μη αποδοτικούς μαθητές. Έτσι σήκωσε το Γιάννη της ΣΤ΄ Δημοτικού που τη μόνη πράξη που έκανε ήτανε αυτή των πορτοκαλιών σε ακέραιους αριθμούς. Επέπληξε πάλι το δάσκαλο. Ο δάσκαλος όμως του είπε: Θα σηκώσω στο πίνακα ένα μαθητή της δευτέρας δημοτικού που δεν έχει διδαχθεί τις τρεις πράξεις της αριθμητικής. Όντως έτσι κι έγινε και ο Τασούλης έβγαλε το αποτέλεσμα  ανακουφίζοντας το δάσκαλο που είπε: ιδιάζουσα περίπτωση η πρώτη ιδιάζουσα και η δεύτερη. Παρά ταύτα ο κ. Τολίκας δεν πήρε πίσω το λόγου του και υποχρέωσε το δάσκαλο να τον ακολουθήσει μέχρι το Σιδηροχώρι.  Εμένα  μου είπε να πάω  στην Πολυκέρασο, μισή ώρα πεζοπορία,  και να πω στο εκεί δάσκαλο, τον Ευθυμίου από το Δομοκό,  ότι  ο χειρότερος μαθητής να προσποιηθεί ότι είναι άρρωστος και να μείνει κλινήρης με διάφορα ματζούνια δίπλα του και κατά την επισττροφή μου να ξεχάσω το μονοπάτι. Την άλλη μέρα χτυπούσε τη γκλίτσα του στο πάτωμα, μια και είχε έρθει από το Παλαιομονάστηρο, Βελέτσι λέγονταν παλαιότερα, Τρικάλων και τη συνήθιζαν, λέγοντας ότι τέτοιου είδους προσβολή δεν την περίμενε. Και το όνομα αυτού Δημήτριος Παπαδημητρίου. Και συμπλήρωνε: υπηρέτησα και στα Λ.Ο.Κ. Όταν το Σεπτέμβριο με είδε με το καπέλο του Γυμνασίου μου είπε: <<Τι έχει να μας πει τώρα ο Τολίκας>>.


*ινδοευρωπαϊκή bha(u), λατινική fagus, γερμανική buche, ρωσική, byzina,βορειοελλαδικό σλαβικό ιδίωμα buka
*Kι όμως λέγαμε  τα αρχαϊκά: πλατέα, πλευμόνι (Λουκιανός) αντί των νεοελληνικών πλατεία και πνευμόνι και μας περιέπεζαν  στην πόλη.